Gazeta Podatkowa nr 23 (1585) z dnia 21.03.2019

Urlop wychowawczy dla obojga rodziców

Urlop wychowawczy jest uprawnieniem pracowniczym, którego celem jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Przysługuje rodzicom lub opiekunom dziecka na równych zasadach i może być przez nich wykorzystany równocześnie lub naprzemiennie. W tym ostatnim przypadku mogą oni wnioskować o poszczególne części urlopu wychowawczego.

Wymiar urlopu bez dublowania

Urlop wychowawczy w wymiarze 36 miesięcy przysługuje rodzicom lub opiekunom dziecka, legitymującym się co najmniej 6-miesięcznym, ogólnym okresem zatrudnienia. Niezależnie od urlopu w tym podstawowym wymiarze, pracownikowi może być udzielony dodatkowy urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy - na dziecko wymagające osobistej opieki pracownika, z uwagi na stan jego zdrowia potwierdzony orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Podstawowy urlop wychowawczy może być udzielony do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia, a dodatkowy w okresie nie dłuższym niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia (art. 186 K.p.).

Wskazane powyżej wymiary urlopu przysługują łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka. Rodzice (opiekunowie) mogą korzystać z urlopu wychowawczego jednocześnie, tj. w zależności od sytuacji przez 18 lub 36 miesięcy. Należy podkreślić, że jeden miesiąc z tej puli przysługuje każdemu z nich niezbywalnie (jest to tzw. część nieprzenoszalna), a zatem jeden z rodziców albo opiekunów może skorzystać maksymalnie z 35 miesięcy urlopu. Skorzystanie z urlopu wychowawczego w wymiarze co najmniej jednego miesiąca oznacza wykorzystanie przez rodzica lub opiekuna dziecka przysługującej mu niezbywalnej części urlopu. W niektórych sytuacjach dopuszczalne jest jednak udzielenie jednemu rodzicowi pełnej puli urlopu wychowawczego. Dotyczy to przypadków wskazanych w art. 186 § 9 i 10 K.p., tj. gdy:

• drugi rodzic dziecka nie żyje,
   
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
   
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,
   
• dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

Katalog przesłanek uchylających stosowanie zasady 1 miesiąca "nieprzenaszalnego" urlopu wychowawczego jest zamknięty. Żadne inne okoliczności nie uzasadniają przyznania tylko jednemu rodzicowi pełnych 36 miesięcy urlopu wychowawczego. Pracownik, który zamierza się na nie powołać, musi je jednak uwiarygodnić, dołączając do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego dokumenty wskazane w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243).

Urlop wykorzystany w częściach

Urlop wychowawczy może być podzielony na 5 części. Ta maksymalna liczba części ulega zmniejszeniu (o jedną) w razie skorzystania przez pracownika z tzw. luźnej części urlopu rodzicielskiego, która może być wykorzystana do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

Liczbę udzielonych części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o ten urlop. Tryb składania wniosku (obowiązkowo na piśmie, w terminie co najmniej 21 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu) uregulowany jest w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników (...). Na mocy § 23 tego rozporządzenia wniosek o urlop wychowawczy lub o jego część powinien zawierać:

• imię i nazwisko pracownika,
   
• imię i nazwisko dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część,
   
• wskazanie okresu, na który ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część na dane dziecko,
   
• wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany,
   
• określenie liczby części urlopu wychowawczego, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.

Do wniosku dołącza się m.in. oświadczenie pracownika o braku zamiaru lub o zamiarze korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku, chyba że zgodnie z rozporządzeniem nie jest ono wymagane.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 917 ze zm.)