Skorzystanie z urlopu wychowawczego

Po urodzeniu dziecka przebywałam najpierw na urlopie macierzyńskim, a bezpośrednio po nim na rodzicielskim. Po tych urlopach wykorzystałam jeszcze urlop wypoczynkowy i wróciłam do pracy. Niestety czas pracy koliduje mi z wychowywaniem dziecka. Czy w takich okolicznościach mogę wystąpić do pracodawcy o urlop wychowawczy? Jeżeli tak, to w jakim terminie powinnam złożyć wniosek o ten urlop? (pytanie nr 1436776)

Urlop wychowawczy przysługuje rodzicom lub opiekunom dziecka, którzy posiadają co najmniej 6-miesięczny okres zatrudnienia z całego okresu zatrudnienia. Urlop ten jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Tak stanowi art. 186 § 7 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.). Jeśli pracownik złoży wniosek o ten urlop bez zachowania wskazanego terminu, wówczas pracodawca udziela urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku. Do wniosku o ten urlop pracownik jest obowiązany dołączyć dokumenty określone w § 23 rozporządzenia MRPiPS w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem... (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243). Należy do nich m.in. oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku.

Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy i przysługuje on łącznie obojgu rodzicom lub opiekunom dziecka. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Urlop wychowawczy może być udzielony maksymalnie w 5 częściach.

Przy czym jeden miesiąc z tych 36 miesięcy przysługuje każdemu z rodziców (opiekunów) niezbywalnie. Jest to tzw. część urlopu nieprzenoszalna na drugiego rodzica. Skorzystanie z urlopu wychowawczego w wymiarze co najmniej jednego miesiąca oznacza wykorzystanie przez rodzica lub opiekuna dziecka części niezbywalnej tego urlopu. Oznacza to, że rodzic albo opiekun dziecka może skorzystać maksymalnie z 35 miesięcy urlopu.

Przepisy art. 186 § 9 i § 10 K.p. pozwalają na skorzystanie z pełnych 36 miesięcy urlopu wychowawczego, jeżeli:

drugi rodzic dziecka nie żyje,
drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu,
dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

Należy dodać, że pracownikowi może przysługiwać drugi urlop wychowawczy. Ma to miejsce w przypadku, gdy z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika. Wówczas niezależnie od urlopu wychowawczego uregulowanego w art. 186 § 2 K.p., może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

Należy nadmienić, że na dzień oddania tego numeru GP do druku na publikację w Dzienniku Ustaw oczekuje ustawa nowelizująca Kodeks pracy m.in. w zakresie uprawnień rodzicielskich (ma wejść w życie po upływie 21 dni od publikacji). Przygotowywane jest również nowe rozporządzenie w sprawie wniosków dotyczących tych uprawnień. W zakresie urlopu wychowawczego nie wprowadza się jednak istotnych zmian (dotyczą one głównie formy wniosku o urlop).