Kodeksowe i odrębne urlopy bezpłatne

Istotą urlopu bezpłatnego jest czasowe zawieszenie wzajemnych praw i obowiązków stron stosunku pracy, m.in. obowiązku pracy i wypłaty wynagrodzenia. Urlop bezpłatny generalnie nie jest też zaliczany do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Wyjątkiem są niektóre urlopy bezpłatne przyznawane na podstawie przepisów odrębnych.

Kodeksowe urlopy bezpłatne

Urlopy bezpłatne w większości udzielane są na wniosek pracownika, na podstawie art. 174 K.p. W czasie urlopu bezpłatnego - bez względu na to, czy przysługuje na podstawie Kodeksu pracy czy też innych przepisów - strony stosunku pracy są zwolnione z wzajemnych praw i obowiązków. Chodzi tu przede wszystkim o obowiązek wypłaty wynagrodzenia za pracę i obowiązek świadczenia pracy. Zawieszeniu ulegają także uprawnienia pracownika o charakterze niemajątkowym, m.in. prawo do urlopu wypoczynkowego. Okres urlopu bezpłatnego zasadniczo nie liczy się też do stażu pracy, choć w tym zakresie przepisy przewidują kilka wyjątków. Dwa takie przypadki przewiduje Kodeks pracy.

Kodeks pracy umożliwia skorzystanie z urlopu bezpłatnego w celu podjęcia pracy u innego pracodawcy (art. 174¹ K.p.). Podstawą udzielenia takiego urlopu jest porozumienie między dwoma zakładami pracy w sprawie czasowego przekazania pracownika z zakładu macierzystego do innego zakładu. Niezależnie od zawarcia wspomnianego porozumienia, na udzielenie urlopu bezpłatnego zgodę musi wyrazić pracownik. W omawianym porozumieniu należy obowiązkowo wskazać okres, na jaki pracownik zostanie przekazany do drugiego zakładu pracy (patrz przykład porozumienia). Okres urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie art. 174¹ K.p. jest zaliczany do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze w podstawowym zakładzie pracy. Natomiast w drugim zakładzie pracownik - na czas urlopu bezpłatnego - podejmuje pracę na podstawie nowej umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.

Innym przykładem kodeksowego urlopu bezpłatnego zaliczanego do stażu pracy jest urlop bezpłatny udzielany pracownikowi młodocianemu. W przypadku takiego pracownika urlop wypoczynkowy udzielany jest w okresie ferii. Jeżeli jednak, ze względu na długość feryjnego wypoczynku, urlop wypoczynkowy nie pokryje się w całości z feriami, pracodawca ma obowiązek na wniosek młodocianego udzielić mu urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy (art. 205 § 4 K.p.). Okres takiego urlopu bezpłatnego podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Urlop bezpłatny dla związkowca i radnego

Pracownik powołany do pełnienia z wyboru funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, ma prawo do urlopu bezpłatnego. Podstawą jego udzielenia jest art. 25 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1881 ze zm.). Wniosek o wspomniany urlop może złożyć wyłącznie organizacja związkowa, której pracownik jest członkiem. Okres takiego urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze - pod warunkiem, że pracownik stawi się do pracy w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru.

Radni samorządu terytorialnego to kolejna grupa pracowników, którym przysługuje urlop bezpłatny na podstawie przepisów odrębnych. Jest on im obligatoryjnie udzielany na okres kadencji oraz 3 miesięcy po jej upływie (art. 24b ustawy o samorządzie gminnym - Dz. U. z 2018 r. poz. 994 ze zm.). Urlop bezpłatny na odrębnych zasadach przysługuje też innym grupom zatrudnionych, np. pracownikom, którzy zdobyli mandat posła lub senatora. Jako uprawnionych do urlopu bezpłatnego uwzględnianego w okresie zatrudnienia można wymienić pracowników powołanych do odbycia ćwiczeń wojskowych, okresowej służby wojskowej lub terytorialnej służby wojskowej pełnionej rotacyjnie (art. 124 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej - Dz. U. z 2018 r. poz. 1459 ze zm.).

Przykład porozumienia czasowego przekazania pracownika
Porozumienie
zawarte w dniu 6 lutego 2019 r. w Poznaniu między "InstalGroup" sp. z o.o. z siedzibą przy ul. Dąbrowskiej 16 w Poznaniu, reprezentowaną przez prezesa zarządu Sebastiana Mareckiego, zwanego dalej Pracodawcą Przekazującym, a Przedsiębiorstwem Usługowo - Remontowym sp. z o.o. z siedzibą przy ul. Poprzecznej 32/2 w Poznaniu, reprezentowanym przez prezesa zarządu Grzegorza Tymczyńskiego, zwanego dalej Pracodawcą Przyjmującym. § 1 Pracodawca Przekazujący zobowiązuje się udzielić urlopu bezpłatnego swojemu pracownikowi Tomaszowi Kurzelakowi, w celu wykonywania pracy na stanowisku ślusarz - spawacz u Pracodawcy Przyjmującego. § 2 Pracownikowi Tomaszowi Kurzelakowi udziela się urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u Pracodawcy Przyjmującego na okres od 1 marca do 31 sierpnia 2019 r. § 3 Przekazany pracownik będzie świadczył pracę u Pracodawcy Przyjmującego na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący okres udzielonego temu pracownikowi urlopu bezpłatnego. Wynagrodzenie za pracę świadczoną na podstawie wskazanej umowy ustala się w wysokości 4.700 zł miesięcznie. § 4 Wszelkie zmiany i uzupełnienia niniejszego porozumienia wymagają zachowania formy pisemnej. § 5 Porozumienie zostało sporządzone w 3 jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron oraz do wiadomości pracownika wymienionego w § 1 porozumienia.
Sebastian Marecki	Grzegorz Tymczyński
Pracodawca Przekazujący	Pracodawca Przyjmujący