Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 3 (333) z dnia 1.02.2013

Wymiar urlopu młodocianego pracownika

1) Jaki wymiar urlopu wypoczynkowego przysługuje młodocianemu pracownikowi w pierwszym roku nauki zawodu, który ukończy 18 lat przed nabyciem prawa do tego urlopu?

Zasady nabywania urlopów wypoczynkowych przez pracowników młodocianych zostały uregulowane odmiennie od tych, jakie obowiązują pracowników pełnoletnich.

Pracownikiem młodocianym w rozumieniu prawa pracy jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat (art. 190 K.p.). Ta grupa pracowników nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego na zasadach określonych w art. 205 K.p., który przyznaje młodocianym prawo do pierwszego urlopu (a właściwie pierwszej jego części) z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy, w wymiarze 12 dni roboczych. Z upływem roku zatrudnienia młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni roboczych. Prawo do urlopu po roku pracy nabywane jest niezależnie od prawa do urlopu przysługującego po 6 miesiącach zatrudnienia, co daje młodocianemu uprawnienie do łącznie 38 dni roboczych urlopu wypoczynkowego nabywanego z dołu, po przepracowaniu wskazanych okresów. Jeśli w tym czasie dojdzie do rozwiązania umowy o pracę, to wymiar urlopu zależy od okoliczności czy młodociany przepracował wymagane 6 albo 12 miesięcy.

Umowa o pracę zawarta w celu przygotowania zawodowego została rozwiązana po 3 miesiącach pierwszego roku nauki zawodu. Młodociany nie nabył prawa do urlopu, ponieważ nie przepracował minimalnego okresu (6 m-cy).

Prawo do kolejnego urlopu młodociany nabywa z dniem 1 stycznia następnego roku kalendarzowego. Wymiar tego urlopu wynosi 26 dni roboczych, aż do roku, w którym pracownik młodociany osiąga pełnoletność. W roku kalendarzowym, w którym kończy 18 lat, przysługuje mu urlop w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed ukończeniem 18 lat. Nawet jednak jeśli pracownik młodociany ukończy 18 lat jeszcze przed upływem 6 miesięcy zatrudnienia (czyli przed nabyciem prawa do urlopu), to będzie uprawniony do pierwszej części pierwszego urlopu wypoczynkowego wynoszącej 12 dni. Jak bowiem wynika z przepisu § 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. nr 60, poz. 278 z późn. zm.) osoby, które przed ukończeniem nauki zawodu osiągnęły pełnoletność, kończą tę naukę na warunkach określonych dla młodocianych. Reguła ta obejmuje również nabywanie prawa do urlopu wypoczynkowego.

Pracodawca od 3 września 2012 r. zatrudnia na podstawie umowy o pracę w celu nauki zawodu pracownika młodocianego. W lutym br. pracownik ukończy 18 lat.

Pełnoletni pracownik, który zawarł umowę jako młodociany nabywa prawo do 12 dni urlopu po 6 miesiącach pracy oraz do 20 dni urlopu po roku pracy.

Według niektórych ekspertów, tylko wobec młodocianego, który w pierwszych 6 miesiącach pracy ukończył 18 lat jest możliwe obniżenie wymiaru urlopu przysługującego po roku pracy do 20 dni. Stanowisko to uzasadniane jest literalnym brzmieniem art. 205 K.p., z którego wynika, iż warunkiem obniżenia wymiaru urlopu jest uzyskanie przez młodocianego prawa do urlopu przed uzyskaniem pełnoletności. Jeśli pracownik prawo to uzyskał już po ukończeniu 18 lat, nabędzie prawo do 12 dni urlopu po 6 miesiącach zatrudnienia i do 26 dni po roku pracy. Nie można jednak się z nim zgodzić. Naszym zdaniem biorąc pod uwagę historyczną wykładnię art. 205 K.p., intencją ustawodawcy było zapewnienie młodocianemu w roku uzyskania pełnoletności 20 dni, a nie 18 dni urlopu. W momencie bowiem tworzenia tej normy obowiązywały trzy wymiary urlopu (18 dni, 20 dni i 26 dni) i gdyby nie kwestionowany przepis, pełnoletni już pracownik korzystałby z najniższego wymiaru urlopu aż do osiągnięcia 3-letniego stażu.

Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły, który nie nabył prawa do urlopu przed wakacjami, należy na jego wniosek udzielić tego urlopu zaliczkowo w okresie ferii szkolnych.

Pracownik młodociany został zatrudniony w celu nauki zawodu od 1 września 2012 r. Po upływie 6 miesięcy pracy, tj. 28 lutego 2013 r. będzie uprawniony do 12 dni urlopu, a 31 sierpnia 2013 r. do 26 dni urlopu. Pracodawca udzielił młodocianemu zaliczkowo 10 dni urlopu w okresie ferii zimowych w drugiej połowie stycznia br. Analogicznie udzieli mu urlopu wypoczynkowego na okres ferii letnich.

Na wniosek młodocianego ucznia szkoły dla pracujących, pracodawca jest obowiązany udzielić mu w okresie ferii szkolnych również urlopu bezpłatnego w wymiarze nieprzekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym - 2 miesięcy. Okres tego obligatoryjnego urlopu bezpłatnego podlega wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze (art. 205 § 4 K.p.). Celem norm ochronnych regulujących urlop młodocianych jest zapewnienie im wypoczynku w okresie ferii, tak jak ich tylko uczącym się rówieśnikom.

Zwracamy uwagę! Powołane regulacje obligujące pracodawców do udzielania młodocianym urlopu w określonym terminie dotyczą ferii zimowych i letnich. Nie ma natomiast obowiązku udzielania tego urlopu podczas przerw świątecznych (np. w terminie od 23 do 31 grudnia). Przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego (Dz. U. nr 46, poz. 432 z późn. zm.) wyraźnie odróżniają przerwy świąteczne od ferii zimowych i letnich, o których mowa w art. 205 § 3 K.p.

2) Od 1 września 2012 r. pracodawca zatrudnił pracownika młodocianego w celu przygotowania zawodowego, który uczy się w II klasie szkoły zawodowej. Pierwszą klasę ukończył jako uczeń odbywając praktykę zawodową. W styczniu 2013 r. młodociany ukończył 18 lat. Ile dni urlopu mu przysługuje?

Młodociany z dniem 28 lutego br. nabędzie prawo do 12 dni urlopu wypoczynkowego, a z dniem 31 sierpnia br. do 20 dni urlopu wypoczynkowego. W sumie za rok bieżący, będący dla niego pierwszym rokiem pracy uzyska prawo do 32 dni urlopu.

Jak wynika z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu (Dz. U. nr 244, poz. 1626) praktyczna nauka zawodu uczniów jest organizowana przez szkołę. Natomiast praktyczna nauka zawodu młodocianych jest organizowana przez pracodawcę, który zawarł z nimi umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.

W pytaniu wskazano, że pracodawca zatrudnił ucznia II klasy, który podczas nauki w I klasie nie był pracownikiem. Fakt ten nie wpływa na jego uprawnienia urlopowe i w pierwszym roku pracy przysługuje mu urlop w wymiarze podanym na wstępie.