Dodatkowe uprawnienie rodzicielskie dla pracownika-ojca

Pracownicy-ojcowie korzystają z uprawnienia rodzicielskiego zwanego niekiedy "urlopem tacierzyńskim". To urlop ojcowski, który przysługuje im pod warunkiem, że wychowują dziecko w określonym przez przepisy wieku. Co istotne, uprawnienie to jest niezależne od możliwości skorzystania przez pracownika - ojca dziecka z urlopu macierzyńskiego, jego udzielenie obwarowane jest jednak pewnymi wymogami formalnymi.

Opieka nad maluchem nie tylko dla mamy

Z pracowniczych uprawnień rodzicielskich, do których zalicza się w szczególności urlop macierzyński i wychowawczy, korzystają w większości matki dzieci. Formalnie jednak zakres tych uprawnień obejmuje w podobnym stopniu zarówno matkę, jak i ojca dziecka pozostających w zatrudnieniu, choć niektóre formy opieki nad dzieckiem są specyficzne tylko dla pracownicy lub pracownika - ojca dziecka. Przykładowo, tylko matka dziecka może się nim zajmować w pierwszych 14 tygodniach po porodzie i tylko ojciec dziecka może wykorzystać urlop ojcowski, w wymiarze 2 tygodni kalendarzowych. To ostatnie uprawnienie jest powiązane ściśle z wiekiem dziecka. Urlopu ojcowskiego można bowiem udzielić:

do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia albo
do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia (art. 182³ K.p.).

Urlopu ojcowskiego nie można podzielić na części. Udzielany jest jednorazowo w wymiarze 2 tygodni.

W przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego, wymiar urlopu ojcowskiego jest niezależny od ilości dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Taką interpretację przepisów potwierdza stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy zawarte w piśmie nr GPP-316-4560-3-1/10/PE/RP. Ponadto urlop ojcowski może być udzielony w czasie, w którym matka dziecka korzysta z urlopu macierzyńskiego. Również fakt pozostawania w równoległym zatrudnieniu nawet u kilku pracodawców nie uszczupla prawa do urlopu ojcowskiego, który w takim przypadku przysługuje u każdego pracodawcy oddzielnie (stanowisko Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 marca 2012 r.).

Terminowy wniosek warunkiem urlopu

Urlop ojcowski jest uprawnieniem wnioskowym, tj. do jego udzielenia konieczne jest złożenie przez pracownika wniosku, w terminie co najmniej 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Obligatoryjnie powinien on mieć formę pisemną. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające posiadanie i wychowywanie dziecka, tj. skrócony akt urodzenia dziecka oraz oświadczenie o jego wychowywaniu, a w przypadku przysposobienia dziecka - prawomocne orzeczenie o przysposobieniu. Terminowo złożony wniosek jest wiążący dla pracodawcy, natomiast w razie uchybienia terminu pracodawca może go uwzględnić na zasadzie dobrowolności.

Pracownikowi korzystającemu z urlopu ojcowskiego przysługuje szereg uprawnień wzmacniających jego pozycję prawną. Zgodnie z art. 182³ § 3 K.p., do takiego pracownika stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy dotyczące:

zwiększonych uprawnień pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 3, art. 47, art. 50 § 5, art. 57 § 2),
prawa do urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (art. 163 § 3),
obowiązku przesunięcia terminu rozpoczęcia urlopu wypoczynkowego oraz jego przerwania (art. 165 pkt 4, art. 166 pkt 4),
ochrony zatrudnienia w czasie urlopu macierzyńskiego (art. 177),
zasady, zgodnie z którą przy udzielaniu urlopu macierzyńskiego i na warunkach urlopu macierzyńskiego tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym (art. 183¹ § 1),
dopuszczenia pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego do pracy na dotychczasowym stanowisku (art. 183²).

Warto zauważyć, że szczególna ochrona zatrudnienia pracownika korzystającego z urlopu ojcowskiego zaczyna się z momentem jego rozpoczęcia, a nie złożenia wniosku o udzielenie urlopu. Ustawodawca nie przewidział bowiem w tym przypadku "rozciągnięcia" ochrony również na czas od złożenia wniosku, tak jak uczynił to w odniesieniu m.in. do urlopu wychowawczego.

Informacja o urlopie na świadectwie

Obligatoryjną treść świadectwa pracy określa art. 97 K.p., a także rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz. U. z 1996 r. nr 60, poz. 282 ze zm.). W myśl tych przepisów, w świadectwie pracy należy zamieścić informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Do takich informacji, istotnych z punktu widzenia następnego pracodawcy, należą m.in. dane o udzieleniu dodatkowego urlopu albo innego uprawnienia lub świadczenia pracowniczego. Podanie informacji o wykorzystaniu takich uprawnień, jeżeli mają one charakter jednorazowy lub są ograniczone co do czasu ich udzielenia bądź wymiaru, ma przeciwdziałać niezgodnemu z prawem ich dublowaniu. Jeżeli więc pracownik wykorzystał już u danego pracodawcy 2 tygodnie urlopu ojcowskiego, fakt ten powinien być odnotowany w treści świadectwa - w ust. 4 pkt 9 - tak aby przyszły pracodawca miał wiedzę co do tego, że pracownikowi nie przysługuje już prawo do wspomnianego urlopu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)