Zasady podziału urlopu macierzyńskiego po zmianie Kodeksu pracy

Zatrudniamy pracownicę, która obecnie jest w ciąży. Poród przewidziany jest na marzec 2016 r. Pracownica chciałaby wrócić do pracy już po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego po porodzie. Czy jednak, biorąc pod uwagę ostatnie zmiany przepisów, będzie mogła przekazać resztę tego urlopu ojcu dziecka, jeżeli nie jest on zatrudniony na etat, ale prowadzi działalność gospodarczą? Czy wymiary dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego ulegną zmianie?

W sytuacji przedstawionej w pytaniu urlop macierzyński pracownicy przypadnie na okres obowiązywania znowelizowanych przepisów Kodeksu pracy w zakresie urlopów z tytułu rodzicielstwa. Wprowadza je ustawa o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw z dnia 24 lipca 2015 r. (na dzień oddania tego numeru Biuletynu Informacyjnego do druku oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw). Przewiduje ona bardzo duże zmiany w zakresie urlopów z tytułu rodzicielstwa, w tym dotyczące podziału podstawowego urlopu macierzyńskiego, wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego i likwidacji dodatkowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Nowe przepisy wejdą w życie z dniem 2 stycznia 2016 r., obejmą więc sytuację pracownicy, o której mowa w pytaniu. Biorąc pod uwagę stan faktyczny przedstawiony w pytaniu, nowe regulacje będą korzystniejsze dla pracownicy, niż przepisy aktualnie obowiązujące.

W aktualnym stanie prawnym uprawnienie do podziału podstawowego urlopu macierzyńskiego pomiędzy obojga rodziców może być zrealizowane tylko wtedy, gdy zarówno ojciec, jak i matka dziecka, są pracownikami w rozumieniu Kodeksu pracy. Matka dziecka zatrudniona w ramach stosunku pracy, która z tego tytułu posiada prawo do urlopu macierzyńskiego nie może więc zrezygnować z tego urlopu (po obligatoryjnym wykorzystaniu po porodzie 14 tygodni urlopu) na rzecz ojca dziecka, jeżeli ten nie posiada statusu pracownika. Ten stan prawny ulegnie zmianie po wejściu w życie nowelizacji.

W myśl przepisów wprowadzanych ustawą nowelizującą pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, będzie mogła zrezygnować z pozostałej części tego urlopu, jeżeli:

• pozostałą część urlopu wykorzysta pracownik - ojciec wychowujący dziecko (tak jak w obecnym stanie prawnym),
   
• przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Ta ostatnia przesłanka warunkująca możliwość rezygnacji z podstawowego urlopu macierzyńskiego na rzecz ojca dziecka jest całkowicie nową regulacją w Kodeksie pracy. Przy czym przez ubezpieczonego - ojca dziecka należy rozumieć, zgodnie z ustawą nowelizującą, ojca dziecka niebędącego pracownikiem, objętego ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.

WAŻNE: Ustawa nowelizująca likwiduje dodatkowy urlop macierzyński i dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wydłużony zostaje natomiast wymiar urlopu rodzicielskiego.

Wymiary urlopu rodzicielskiego po wejściu w życie zmian będą wynosić:

• do 32 tygodni w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
   
• do 34 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Urlop rodzicielski (udzielany tak jak dotychczas bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub, zgodnie z nowelizacją, zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego) będzie można wykorzystać jednorazowo lub w częściach (maksymalnie czterech), trwających co do zasady nie mniej niż 8 tygodni i przypadających bezpośrednio po sobie. Przy czym część urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 16 tygodni może być wykorzystana bez zachowania ciągłości z pozostałymi częściami urlopu, aż do zakończenia roku kalendarzowego w którym dziecko kończy 6 lat. Ta "luźna" część urlopu rodzicielskiego może być wykorzystana jednorazowo lub maksymalnie w dwóch częściach. Należy nadmienić, że ulegnie zmianie termin złożenia wniosku o urlop rodzicielski - z 14 na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.

Do tematu zmian wprowadzanych tzw. ustawą rodzinną, a więc wspomnianą na początku odpowiedzi nowelizacją, będziemy sukcesywnie wracali, omawiając poszczególne zmiany w urlopach z tytułu rodzicielstwa.