Ubezpieczenia emerytalno-rentowe oraz zdrowotne dla pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego

Zatrudniona od kilku lat pracownica, po wykorzystaniu wszystkich urlopów związanych z rodzicielstwem, w okresie od 4 czerwca do 5 sierpnia 2014 r. przebywała na urlopie wypoczynkowym. Od 6 sierpnia 2014 r. korzysta z urlopu wychowawczego i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom w ZUS. Czy ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym należy przyjąć kwotę stanowiącą podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego?

Nie. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu korzystania z urlopu wychowawczego należy uwzględnić wynagrodzenie uzyskane za okres od czerwca do lipca 2014 r., przy czym wynagrodzenie za czerwiec po uzupełnieniu (z zastrzeżeniem kwot granicznych).

Przypominamy, że osoby przebywające na urlopie wychowawczym podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeśli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (art. 6 ust. 1 pkt 19 w związku z art. 9 ust. 6 ustawy o sus). Dla tych osób obowiązkowe jest też ubezpieczenie zdrowotne, o ile nie podlegają one temu ubezpieczeniu z innego tytułu (art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy zdrowotnej).

Pracownik przebywający na urlopie wychowawczym zobowiązany jest poinformować płatnika składek o ustaleniu prawa do emerytury lub renty albo o podleganiu ubezpieczeniom z innego tytułu niż przebywanie na urlopie wychowawczym (art. 36 ust. 2a ustawy o sus). W tym celu składa stosowne oświadczenie. Płatnik dysponujący oświadczeniem pracownika o nieposiadaniu innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń w okresie przebywania na urlopie wychowawczym oraz braku prawa do emerytury i renty może rozpocząć naliczanie składek z tytułu przebywania na tym urlopie.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop. Ustalona podstawa nie może być przy tym wyższa oraz niższa od kwot granicznych, wskazanych poniżej.

W sytuacji przedstawionej w pytaniu podstawę wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane za okres od sierpnia 2013 r. do lipca 2014 r. Z tego okresu należy:

wyłączyć wynagrodzenie za miesiące, w których pracownica przepracowała mniej niż połowę obowiązującego ją w tych miesiącach czasu pracy,
przyjąć po uzupełnieniu wynagrodzenie za miesiące, w których przepracowała co najmniej połowę obowiązującego ją czasu pracy.

Na równi z dniami, w których pracownica świadczyła pracę, traktuje się dni urlopu wypoczynkowego i inne dni, za które zachowała prawo do wynagrodzenia (z wyłączeniem wynagrodzenia chorobowego).

Uzupełnienia, o którym mowa wyżej, dokonuje się poprzez przyjęcie:

wynagrodzenia miesięcznego określonego w umowie o pracę lub w innym akcie nawiązującym stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w stałej miesięcznej wysokości,
wynagrodzenia, które pracownica osiągnęłaby gdyby przepracowała pełny miesiąc kalendarzowy, jeżeli otrzymuje wynagrodzenie zmienne, tj.:

dzieląc wynagrodzenie osiągnięte za przepracowane dni robocze przez liczbę dni roboczych, w których zostało ono osiągnięte i mnożąc przez liczbę dni, które była obowiązana przepracować w danym miesiącu - jeśli przepracował w tym miesiącu choćby jeden dzień,
przyjmując kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości wypłaconej za ten miesiąc pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku u płatnika składek - jeżeli nie osiągnęła w danym miesiącu żadnego wynagrodzenia.

Wynagrodzenie określone w stawce godzinowej traktuje się jak wynagrodzenie stałe.

Zwracamy uwagę! Ustalona kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (aktualnie nie niższa niż 1.260 zł) oraz wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o sus (aktualnie nie wyższa niż 2.247,60 zł). Powyższe wynika z art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o sus. Jednocześnie jak wyjaśnił ZUS należy mieć na uwadze, że dla pracownika pełnoetatowego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę, a dla pracownika niepełnoetatowego - od minimalnego wynagrodzenia proporcjonalnie zmniejszonego, z tym że nie niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia.

Przykład

Pracownica jest zatrudniona od kilku lat w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniu 5 czerwca 2013 r. urodziła dziecko i do 3 czerwca 2014 r. przebywała na wszystkich urlopach związanych z rodzicielstwem. Następnie od 4 czerwca do 5 sierpnia 2014 r. korzystała z urlopu wypoczynkowego (zaległego i bieżącego), po którym przeszła na urlop wychowawczy.

Z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu (złożyła w tej sprawie stosowne oświadczenie).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu urlopu wychowawczego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane za okres od sierpnia 2013 r. do lipca 2014 r. Z tego okresu wyłączono miesiące od sierpnia 2013 r. do maja 2014 r., a tym samym do podstawy przyjęto wynagrodzenie za czerwiec i lipiec br., z tym że wynagrodzenie za czerwiec br. po uzupełnieniu.

Pracownica w umowie ma określone wynagrodzenie w stałej miesięcznej wysokości 2.000 zł. Za czerwiec br., obok zasiłku macierzyńskiego, uzyskała wynagrodzenie urlopowe w wysokości 1.799,99 zł, a za lipiec br. wynagrodzenie urlopowe w kwocie 2.000 zł.

W podstawie wymiaru uwzględniono uzupełnione wynagrodzenie za czerwiec br. w kwocie 2.000 zł i za lipiec br. - 2.000 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi zatem kwota 2.000 zł, tj. 2.000 zł + 2.000 zł = 4.000 zł; 4.000 zł : 2 m-ce = 2.000 zł (za sierpień br. - proporcjonalnie zmniejszona).

Przykład

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu, z tym że pracownica w umowie o pracę ma określone wynagrodzenie zmienne. Za czerwiec br. otrzymała, obok zasiłku macierzyńskiego, wynagrodzenie urlopowe w wysokości 1.850 zł, a za lipiec br. - 2.100 zł.

W podstawie wymiaru uwzględniono wynagrodzenie za czerwiec br. po uzupełnieniu, czyli kwotę 2.176,47 zł (1.850 zł : 17 dni x 20 dni) i za lipiec br. - 2.100 zł.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi kwota 2.138,24 zł, tj. 2.176,47 zł + 2.100 zł = 4.276,47 zł; 4.276,47 zł : 2 m-ce = 2.138,24 zł (za sierpień br. - proporcjonalnie zmniejszona).

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osoby przebywającej na urlopie wychowawczym stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych (art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy zdrowotnej). Kwota specjalnego zasiłku opiekuńczego aktualnie wynosi 520 zł miesięcznie.