Rozwiązanie umowy o pracę z pracownicą przebywającą na urlopie wychowawczym

Pracownica, której udzielono 3-letniego urlopu wychowawczego, podjęła konkurencyjną w stosunku do pracodawcy działalność gospodarczą. Strony nie podpisywały umowy o zakazie konkurencji. Czy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z tą osobą?

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownicą, która podjęła działania konkurencyjne nawet, jeśli nie zawarł z nią umowy o zakazie konkurencji. Jednak wypowiedzenie umowy będzie możliwe dopiero po jej powrocie do pracy.

Generalnie pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownicę wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu (art. 186¹ K.p.).

Ważne: Rozwiązanie stosunku pracy w czasie urlopu wychowawczego przez pracodawcę jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia jego upadłości lub likwidacji, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Zgodnie z art. 101¹ K.p. umowa o zakazie konkurencji jest odrębną umową związaną ze stosunkiem pracy. W przypadku jej podpisania pracownik nie może prowadzić własnej działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, ani też pracować lub świadczyć usług na rzecz podmiotu prowadzącego tego rodzaju działalność. Po zawarciu umowy wystarczającą przyczyną rozwiązania stosunku pracy będzie samo naruszenie zakazu podjęcia działalności konkurencyjnej.

Należy wyjaśnić, że nawet w przypadku gdy umowy o zakazie konkurencji nie podpisano, to i tak pracownik powinien powstrzymać się od działań naruszających interesy pracodawcy. Regulacje kodeksowe nakładają bowiem na pracownika obowiązek dbałości o dobro pracodawcy, a także zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 K.p.). Prowadzenie działalności konkurencyjnej może być uznane za naruszenie tych obowiązków oraz spowodować utratę zaufania do pracownika, a w konsekwencji stanowić podstawę wypowiedzenia umowy o pracę. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 lipca 1998 r. (sygn. akt I PKN 218/98, OSNP 1999/15/480): "Podjęcie działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy uzasadnia wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony (...) zarówno wtedy, gdy pracownik prowadzi ją wbrew umowie o zakazie konkurencji (art. 101¹ § 1 K.p.), jak również wtedy, gdy takiej umowy strony stosunku pracy nie zawarły.". Podobnie w wyroku z dnia 18 czerwca 2007 r. (sygn. akt II PK 338/06, OSNP 2008/15-16/219) orzekł, iż naruszenie przez pracownika umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy przez podjęcie działalności konkurencyjnej stanowi wystarczającą przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę.

W niektórych przypadkach konkurencyjne działania pracownika mogą zostać uznane za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych uzasadniające rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 K.p. również z pracownikiem niezwiązanym umową o zakazie konkurencji. Jednak to naruszenie musi być dokonane z winy umyślnej albo rażącego niedbalstwa i stanowić istotne zagrożenie interesów pracodawcy (por. wyrok SN z dnia 3 marca 2005 r., sygn. akt I PK 263/04, OSNP 2005/21/337).

Zwracamy uwagę! Pracownica korzystająca z urlopu wychowawczego ma prawo podjąć pracę zarobkową albo inną działalność, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, na co zgoda pracodawcy nie jest wymagana. W sytuacji gdyby pracownica zaprzestała sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca powinien wezwać ją do stawienia się w pracy w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie krótszym niż 3 dni od dnia wezwania. Takie wezwanie do podjęcia pracy jest dla pracownicy poleceniem służbowym, niewykonanie którego może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownicy.