Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 2 (452) z dnia 10.01.2018

Jak obliczać okresy urlopu wychowawczego, w tym wykorzystywanego w częściach?

1) Na łamach czasopisma UiPP przeczytałam, że wymiar urlopu wychowawczego ustala się według zasad potocznych. Czy to oznacza, że 2 miesiące tego urlopu, rozpoczętego np. 5 października zakończą się odpowiednio: pierwszy miesiąc 4 listopada, a drugi miesiąc 3 grudnia?

Nie. W razie okresu nieprzerwanego pełne miesiące zawsze zakończą się w następnym miesiącu/miesiącach, w dacie poprzedzającej dzień rozpoczęcia urlopu.

Urlop wychowawczy jako uprawnienie ze stosunku pracy jest objęty regulacjami "pracowniczymi" z zakresu liczenia terminów, tzw. potocznymi, których źródłem są okresy wypowiedzenia. 

Tak też rozstrzygnęło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z 2 czerwca 2016 r., będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa w tej sprawie. Resort pracy posłużył się przykładem wyjaśniając, że: "(...) jeżeli urlop wychowawczy został udzielony od dnia 4 kwietnia 2016 r., to 6 miesięczny okres urlopu wychowawczego upływa 3 października 2016 r.".

Bardziej obrazowo resort pracy omówił genezę oraz sposób potoczny liczenia terminów w prawie pracy w opinii dotyczącej limitów zatrudnienia terminowego (z 16 lutego 2016 r.). Przypomniał w niej, że: "(...) Jak orzekł Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 11 grudnia 2009 r. (II PK 223/09, LEX nr 585777) sposób liczenia terminów określonych w przepisach Kodeksu cywilnego nie ma zastosowania do okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych.

(...) w prawie pracy ustanowione są odrębne od cywilnych reguły liczenia terminów (okresów), zwłaszcza w związku z wprowadzeniem ustawowych okresów i terminów wypowiedzenia umów, w celu doprowadzenia do takiego stanu, by dzień, w którym zwyczajowo zatrudnia się pracowników, nie nakładał się (nie pokrywał się) na dzień, w którym rozwiązuje się stosunek pracy, a jedynie dzień ten bezpośrednio poprzedzał. Prawidłowość tą należy mieć na względzie także wtedy, gdy nie dochodzi do rozwiązania stosunku pracy, a jedynie powstaje potrzeba ustalenia upływu okresu pracy o znanej długości. Zasady obliczania okresu pracy warunkującego nabycie uprawnień pracowniczych są zatem zawarte w postanowieniach prawa pracy i odbiegają od reguł prawa cywilnego. Uznając zaś, że kwestia ta jest uregulowana w prawie pracy - jakkolwiek nie wprost - nie ma podstaw, by sięgać do Kodeksu cywilnego, gdyż w myśl art. 300 K.p. stosujemy go do stosunków pracy tylko w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy. (...)".

W dalszej części cytowanej opinii resort pracy posłużył się przykładem, wyjaśniając, iż jeżeli z pracownikiem zawarto kilka umów na czas określony i występują między nimi przerwy, to dla ustalenia kiedy miną dopuszczalne 33 miesiące zatrudnienia należy sumować pełne kolejne nieprzerwane miesiące zatrudnienia pracownika na podstawie takich umów, przyjmując, że okres miesiąca upływa w dniu poprzedzającym dzień, który datą odpowiada początkowemu dniowi okresu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca (np. miesiąc liczony od dnia 17 kwietnia upływa w dniu 16 maja...). Należy także zsumować dni "wystające" poza pełne miesiące, przyjmując 30 dni za jeden miesiąc.

Zwracamy uwagę! Dzień, w którym kończy się miesiąc biegnącego nieprzerwanie terminu jest ostatnim dniem tego miesiąca, a nie pierwszym następnego. Miesiąc upływa bowiem wraz z zakończeniem omawianego dnia, a kolejny rozpoczyna się nazajutrz.

Pracownica wystąpiła o udzielenie jej od 2 stycznia 2018 r. 3-miesięcznego urlopu wychowawczego. Urlop ten będzie trwał do 1 kwietnia 2018 r. Gdyby go podzielić na poszczególne miesiące, to byłyby to:

• 2 stycznia - 1 luty 2018 r.,
   
• 2 luty - 1 marca 2018 r.,
   
• 2 marca - 1 kwietnia 2018 r.

2) Kiedy w takim razie przy ustalaniu długości urlopu wychowawczego należy stosować zasady "cywilistyczne" i na czym one polegają?

W odniesieniu do urlopu wychowawczego oraz innych okresów, od których zależy nabycie uprawnień pracowniczych, przepisy K.c., a konkretnie art. 114, na mocy art. 300 K.p. stosuje się do okresów przerwanych. 

W myśl tej normy, w przypadku gdy termin jest oznaczony w miesiącach lub latach, a ciągłość terminu nie jest wymagana, miesiąc liczy się za dni trzydzieści, a rok za dni trzysta sześćdziesiąt pięć. Zatem: "(...) jeżeli występują między częściami urlopu wychowawczego przerwy, to dla ustalenia kiedy miną dopuszczalne 36 miesięcy, należy sumować pełne kolejne nieprzerwane miesiące urlopu wychowawczego (...). Należy także zsumować dni »wystające« poza pełne miesiące, przyjmując 30 dni za jeden miesiąc. (...)". (por. stanowisko resortu pracy z 2 czerwca 2016 r.).

Przyjmujemy, że pracownica w poprzedniego przykładu przedłuży urlop do końca czerwca 2018 r., następnie wróci do pracy i od 9 lipca 2018 r. do końca tego roku ponownie będzie korzystała z urlopu wychowawczego.

Okres "przedłużenia" (od 2 kwietnia do 30 czerwca 2018 r.) przypadnie bezpośrednio po pierwszej części (bez dnia przerwy), a więc należy te dwa odcinki uznać za okres ciągły. Licząc od 2 stycznia ta nieprzerwana część urlopu (jedynie wykorzystywana na podstawie dwóch wniosków), będzie trwała 5 miesięcy (które upłyną 1 czerwca) i 29 dni.

Następna część urlopu, po przerwie, licząc według zasad potocznych, będzie trwała 5 miesięcy (które upłyną 8 grudnia) i 23 dni. To oznacza, że łącznie z puli urlopu wychowawczego pracownica wykorzysta 11 miesięcy i 22 dni (5 m-cy i 29 dni + 5 m-cy i 23 dni = 10 m-cy i 52 dni, co po przeliczeniu zgodnie z art. 114 K.c., wyniesie 11 m-cy i 22 dni).