Ustalenie podstawy wymiaru składek ZUS dla osoby korzystającej z urlopu wychowawczego

Pracownica zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy od połowy lipca 2010 r. przebywa na urlopie wychowawczym. Ponadto złożyła nam oświadczenie, zgodnie z którym w tym okresie nie ma innego tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Od jakiej podstawy wymiaru składek ZUS powinniśmy naliczać za nią składki, jeśli jej wynagrodzenie za pracę było niższe od minimalnego?

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym (do 31 grudnia 2011 r.) stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym. W bieżącym roku jest to kwota 1.317 zł. Dla ustalenia ww. podstawy bez znaczenia jest wymiar czasu pracy i wysokość zarobków jakie uzyskiwała pracownica przed przejściem na urlop wychowawczy.

Tak wynika z art. 16 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw(Dz. U. nr 237, poz. 1654).

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi natomiast kwota świadczenia pielęgnacyjnego (art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy zdrowotnej). Aktualnie jego wysokość wynosi 520 zł.

Zwracamy uwagę! Od 1 stycznia 2012 r. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym będzie stanowić kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, z zastrzeżeniem, że nie wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Składka w nowej wysokości będzie obowiązywała od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

W związku z tym, że pracownica, o której mowa w pytaniu, tylko przez część lipca 2010 r. podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, za ten miesiąc podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 18 ust. 9 ustawy o sus. Zatem dzieli się kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnoży przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Nie dokonuje się zmniejszenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Składka ta, zgodnie z art. 79 ust. 2 ustawy zdrowotnej, jest miesięczna i niepodzielna.

Przypominamy, że pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym z tego tytułu podlega obowiązkowo:

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie ma innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (art. 6 ust. 1 pkt 19 i art. 9 ust. 6 ustawy o sus),
ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeżeli nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu (art. 66 ust. 1 pkt 32 ustawy zdrowotnej).

Zgłoszenia do przedmiotowych ubezpieczeń dokonuje pracodawca poprzez wykazanie pracownicy na urlopie wychowawczym w raporcie ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 X X. Obliczone składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne powinny być wykazywane w raporcie ZUS RCA w bloku odpowiednio III.B., IV.B., V.B., VI.B., w polach: 11, 12, 10, a następnie w deklaracji ZUS DRA w bloku IV w polach 10, 11, 12 (składki emerytalno-rentowe) oraz w bloku VII w polu 03 (składka zdrowotna). Składki te opłaca ZUS ze środków budżetu państwa (art. 16 ust. 8 ustawy o sus oraz art. 86 ust. 1 pkt 13 i ust. 2 ustawy zdrowotnej).

Przykład

Pracodawca udzielił pracownicy na podstawie art. 186 § 1 K.p. urlopu wychowawczego na okres od 16 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2012 r. Pracownica złożyła pracodawcy oświadczenie, zgodnie z którym nie ma innego tytułu do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego ani ustalonego prawa do emerytury lub renty.

W dokumentach rozliczeniowych za lipiec 2010 r. pracodawca wykaże tę pracownicę:

w jednym bloku raportu ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 0 0 i rozliczonymi składkami od uzyskanego przez pracownicę przychodu z tytułu świadczonej pracy,
w kolejnym bloku raportu ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 0 0 i obliczonymi składkami na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ustalonymi od kwoty 679,74 zł (1.317 zł : 31 dni lipca x 16 dni podlegania ubezpieczeniom), a na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od kwoty 520 zł,
w raporcie ZUS RSA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 0 0, z kodem świadczenia/przerwy 121 (122 - gdyby pracownicy udzielono urlopu wychowawczego na podstawie art. 186 § 2 K.p.), okresem od 16.07.2010 do 31.07.2010, liczbą dni 16.