Premie i dodatki a składki na urlopie wychowawczym

Korzystając z urlopu wychowawczego, pracownik podlega w czasie jego trwania obowiązkowym ubezpieczeniom w ZUS, o ile oczywiście spełnia ku temu określone warunki. Składki za taką osobę musi naliczać pracodawca. Przy ustalaniu podstawy ich wymiaru bierze się pod uwagę wysokość wynagrodzenia pracownika uzyskiwanego przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego, uwzględniając jednocześnie obowiązujący tutaj limit. Do podstawy tej trzeba najczęściej wliczyć wypłacone pracownikowi przed urlopem premie i dodatki.

Wymiar z limitem

Od początku 2012 r. dla osób przebywających na urlopie wychowawczym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten urlop. Jeśli wypłacone kwoty są stosunkowo wysokie, wtedy przyjmuje się kwotę ograniczenia. Podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych dla osób korzystających z urlopu wychowawczego nie może bowiem być wyższa niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Limit w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału (patrz tabela).

Aby prawidłowo ustalić podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych, pracodawca musi więc najpierw obliczyć średnie miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy poprzedzających rozpoczęcie urlopu, a następnie porównać je z obowiązującą w danym kwartale kwotą limitu.

Maksymalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób na urlopie wychowawczym
Okres	Kwota
1.01.2012 r. - 29.02.2012 r.	2.049,60 zł
1.03.2012 r. - 31.05.2012 r.	2.152,05 zł
1.06.2012 r. - 31.08.2012 r.	2.187,65 zł

Uwzględnić oskładkowane świadczenia

Przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia trzeba uwzględniać wynagrodzenie za okres 12 miesięcy wypłacone przed urlopem, o ile stanowiło podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe. Z podstawy tej nie należy więc wyłączać tych składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania świadczeń chorobowych oraz składników przysługujących tylko do określonego terminu. Według wytycznych ZUS, ustalając przeciętne wynagrodzenie z 12 miesięcy kalendarzowych, pracodawca powinien brać pod uwagę wszystkie oskładkowane składniki przychodu uzyskane przez pracownika ze stosunku pracy. Dotyczy to oczywiście tych składników, które nie zostały wyłączone z podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) lub § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 1998 r. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Premie, nagrody i dodatki

Wypłacone pracownikowi przed urlopem wychowawczym premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne, bierze się pod uwagę ustalając podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu urlopu wychowawczego. Należy je uwzględnić w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których pracodawca przyjmuje wynagrodzenie do ustalenia tej podstawy. W przypadku gdy świadczenia te przysługują za okresy kwartalne, wówczas wlicza się je do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w wysokości 1/12 kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy (przykład 1).

Jeśli natomiast przysługują one za okresy roczne, wtedy należy uwzględnić je w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym rozpoczął się urlop wychowawczy.

Analogiczne zasady należy stosować odpowiednio do składników wynagrodzenia wypłacanych za inne okresy.

Przysługująca, lecz niewypłacona

Zdarza się, że pracownikowi przysługuje jakiś składnik wynagrodzenia (np. premia miesięczna), uwzględniany w podstawie wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu przybywania na urlopie wychowawczym, lecz nie został on wypłacony. W takim przypadku należy do podstawy wymiaru składek za okres 12 miesięcy kalendarzowych przed urlopem wychowawczym przyjąć składniki w wysokości wypłaconej za poprzednie okresy. Co istotne, wypłata tych składników już po ustaleniu podstawy wymiaru składek z tytułu urlopu wychowawczego nie powoduje ponownego ustalenia tej podstawy (przykład 2)

Przykład 1

Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym od 1 grudnia 2011 r. Podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W jej przypadku podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone jej za okres od 1 grudnia 2010 r. do 30 listopada 2011 r. W tym okresie pracownica, obok wynagrodzenia zasadniczego, otrzymywała też premie kwartalne (za IV kwartał 2010 r. oraz I, II, i III kwartał 2011 r.) - oprócz premii za IV kwartał 2011 r. (nie spełniała bowiem warunków do jej przyznania). Do ustalenia podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym pracodawca przyjął więc wypłacone wynagrodzenie zasadnicze za okres od grudnia 2010 r. do listopada 2011 r. oraz premie kwartalne za I, II i III kwartał 2011 r. w wysokości 1/12 łącznej kwoty.

Przykład 2

Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym od 1 kwietnia 2012 r. Podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone jej za okres od 1 kwietnia 2011 r. do 31 marca 2012 r. W okresie tym pracownica oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzymywała też premie miesięczne. Do dnia sporządzenia dokumentów rozliczeniowych za kwiecień 2012 r. pracodawca nie wypłacił pracownicy premii za marzec 2012 r. W tym przypadku do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych pracodawca przyjął premie wypłacone za okres od kwietnia 2011 do stycznia 2012 r. oraz premię za luty 2012 r. w podwójnej wysokości.