Składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe pracownicy na urlopie wychowawczym

Pracownica od 3 sierpnia br. przebywa na urlopie wychowawczym. Z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przed przejściem na urlop pracowała na 1/2 etatu, a od trzech miesięcy jest zatrudniona w pełnym wymiarze. Czy ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należy przyjąć także wynagrodzenia przed zmianą etatu?

Tak. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten urlop. Jak wyjaśnił ZUS przy ustalaniu kwoty przeciętnego wynagrodzenia przyjmuje się zasady analogiczne jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, określone w art. 36 i nast. ustawy zasiłkowej, z pewnymi wyłączeniami. Należą do nich m.in. niepomniejszanie podstawy wymiaru o kwoty składek w części finansowanej przez pracownika, a także niestosowanie art. 40 ustawy zasiłkowej (dotyczącego uwzględniania w podstawie wymiaru zasiłków wynagrodzenia ustalonego dla nowego wymiaru czasu pracy).

W świetle powyższego, zmiana wymiaru czasu pracy nie wpływa na zmianę zasad ustalania przeciętnego wynagrodzenia za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Do jej ustalenia przyjmuje się zarówno wynagrodzenie z okresu przed, jak i po zmianie wymiaru czasu pracy.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe podlega jednak ograniczeniom, a mianowicie nie może być ona:

• niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz
   
• wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Aktualnie ww. kwoty wynoszą odpowiednio 1.312,50 zł (1.750 zł x 75%) i 2.375,40 zł (3.959 zł x 60%).

Powyższe wynika z art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o sus.

Należy mieć jeszcze na uwadze, iż zgodnie ze stanowiskiem ZUS: "(...) Jeśli pracownica była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, a więc miała zagwarantowane minimalne wynagrodzenie, to podstawa wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym nie może być niższa niż aktualnie obowiązująca kwota minimalnego wynagrodzenia.

W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, które w umowie o pracę miały zagwarantowaną kwotę minimalnego wynagrodzenia odpowiednio zmniejszoną proporcjonalnie do tego wymiaru, podstawę wymiaru składek z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi odpowiednio pomniejszona kwota aktualnego minimalnego wynagrodzenia, z tym że (...) nie może być ona niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia. (...)".

Ponieważ pracownica, o której mowa w pytaniu, od 3 sierpnia br. podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym, kwotę ustalonej podstawy wymiaru składek za sierpień należy proporcjonalnie zmniejszyć. Dokonuje się tego, dzieląc ustaloną kwotę podstawy wymiaru składek przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom w tym miesiącu.

Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym udzielonym jej od 3 sierpnia 2015 r. do 31 grudnia 2016 r. Do 31 grudnia 2014 r. była ona zatrudniona na 1/2 etatu za wynagrodzeniem 1.200 zł, a od 1 stycznia br. pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy i uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 2.400 zł miesięcznie.

Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym należy przyjąć wynagrodzenie za okres od sierpnia 2014 r. do lipca 2015 r. Podstawa wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia wynosi 1.900 zł, zgodnie z wyliczeniem: [(1.200 zł x 5 m-cy + 2.400 zł x 7 m-cy) = 22.800 zł; 22.800 zł : 12 m-cy = 1.900 zł]. Przy czym za sierpień br. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stanowić będzie kwota 1.777,42 zł (1.900 zł : 31 dni x 29 dni).

Zwracamy uwagę! Zmiana wymiaru czasu pracy, która miała miejsce w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy, nie wpływa również na zmianę zasad wliczania składników wynagrodzenia przysługujących za okresy dłuższe niż miesiąc. W takim przypadku stosuje się także zasadę wskazaną wyżej.

Pracownica do 31 stycznia 2015 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, natomiast od 1 lutego br. świadczy pracę w wymiarze 3/4 etatu. Od 1 sierpnia 2015 r. przeszła na urlop wychowawczy. Oprócz wynagrodzenia miesięcznego otrzymywała ona także premię kwartalną. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym należy uwzględnić przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od sierpnia 2014 r. do lipca 2015 r. Do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ten okres należy doliczyć 1/12 sumy premii kwartalnych wypłaconych za III i IV kwartał 2014 r. oraz I i II kwartał 2015 r.

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego, czyli obecnie kwota 520 zł (art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy zdrowotnej). Podstawa wymiaru tej składki nie ulega zmniejszeniu, w razie gdy ubezpieczenie to trwa przez część miesiąca.